اعتياد شش  ويژگي دارد:

۱ - بيماري

• اعتياد يك بيماري مزمن مغزي است  که در شخص مبتلا به آن حالتی بنام اجبار به مصرف بوجود می آورد که این خود منجر به مصرف بی رویۀ مواد مخدر با وجود زیان آور بودن این مواد می گردد. با مصرف مواد مخدر به تدريج ساختار و فعاليت هاي مغز ما حالتي غير عادي پيدا مي كند. اين تغييرات مي تواند پي آمدهاي بلند مدت داشته باشد و به ايجاد الگوهاي افکاری توأم با وسوسه  و ويار  جسمی منجر  شود.
•  هيچ دارو و درماني براي بيماري اعتياد وجود ندارد اما همانند ديگر بيماري هاي مزمن مي توان آن را با موفقيت اداره نموده و بطور روزانه تحت کنترل قرار داد. همانند كساني كه از بيماري  دیابت ، آسم يا نارسائي هاي قلبي رنج مي برند ، ما معتادان در حال بهبودي نيز بايد براي درمان خود برنامه داشته باشيم كه اين برنامه در مورد ما معتادان کارکرد ١٢ قدم و شركت در جلسات و فعاليت هاي انجمنهای دوازده قدمی است.

 ۲- بیماری مستقل

• بیماری اعتياد يك ماهیت جداگانه بوده و توسط بيماري های دیگر بوجود نیامده است. ما معتادان صرفاً به دليل شرايط اجتماعي ، شرايط زيستي يا بيولوژيك به بيماري اعتياد مبتلا نمي شويم اما علم پزشكي ثابت كرده است كه برخي عوامل از جمله عوامل ژنتيك ممكن است در بروز اين بيماري دخيل باشند. ممكن است كه ما به علت شرايطي خاص يا ملاحظات درماني، مصرف مواد مخدر را آغاز كنيم اما پس از آنكه بيماري پيشرفت كرد در آن حالت اعتياد خود به پديده اي جداگانه تبديل مي شود. براي مثال، ممكن است فردي براي غلبه بر افسردگي يا درد هاي مزمن به مصرف مواد مخدر روي آورد اما مصرف بلند مدت مواد مخدر سرانجام به بروز بيماري اعتياد بيانجامد.  
• توجه داشته باشيد: كه برنامه ١٢ قدم تنها براي بهبودی از بيماري اعتياد راه حل ارائه مي دهد. گرچه اصول روحاني موجود در برنامه ١٢ قدم مي تواند براي كمك به برطرف ساختن ديگر مشكلات زندگي مورد استفاده قرار گيرد اما برنامه ١٢ قدم برنامه درمان بيماري هاي اصلی ديگر محسوب نمي شود. براي مثال، اگر شما از ناراحتي قلبي رنج مي بريد در آنصورت بايد همزمان با اجراي برنامه ١٢ قدم براي بهبود بيماري اعتياد ، بايد داروهاي مناسب براي درمان ناراحتي قلبي خود را نيز مصرف كنيد.

۳ -  پيشرونده و در اغلب موارد كشنده 

• بيماري اعتياد پيش رونده است به اين معني كه آن با گذشت زمان بدتر شده و هرگز  بهتر نمی شود. علاوه بر این ، دست كشيدن از مصرف مواد مخدر براي يك دوره زماني خاص به اين معني نيست كه مصرف مجدد آن بدون خطر می باشد . تجربه نشان داده است معتاداني كه پس از مدتي پاکی  مصرف مواد مخدر را از سر مي گيرند، دقيقا با همان شدت قبلي به مصرف مواد مخدر ادامه می دهند.
• سرانجام خودداري از درمان و بهبود يافتن از بيماري اعتياد مي تواند كشنده باشد چون با مصرف بي رويه و بيش از حد مواد مخدر مغز، كبد ، قلب و ديگر اندام هاي بدن آسيب مي بينند و سرانجام مرگ از راه مي رسد. افزون براين ، تاثيرات مخرب مواد مخدر بر مغز فرد معتاد ممكن است به ارتكاب خودكشي، قتل يا انواع حوادث مخاطره آميز ديگر كه هريك از آنها زندگي مصرف كننده را تباه مي سازند منجر شود.

۴ -  وسوسه و ویار

• يكي از ويژگي هاي بارز و مهم بيماري اعتياد وسوسه است چون مصرف مواد مخدر چنان احساس لذت شديدي ايجاد مي كند كه فرد معتاد با وجود زيان آور بودن مواد مخدر براي خود  و ديگران، مي خواهد بيش از پيش اين گونه مواد را مصرف كند.
• مشغول بودن ذهن فرد معتاد به مواد مخدر سبب مي شود تا وي ديگر جنبه هاي زندگي ، از جمله تندرستي ، خانواده، شغل و غيره را ناديده بگيرد. در نهايت  تنها اولويت  او در زندگي چگونگي دست يابي و مصرف مكررمواد مخدر مي شود.
• علت مشغول بودن بي وقفه ذهن معتادان به مواد مخدر تاثيري است كه مصرف اين گونه مواد بر مغز آنها برجاي گذاشته است.

۵ -  انكار  / نداشتن سلامت عقل

• مصرف بي رويه و بلند مدت مواد مخدر به سيستم ارتباطي مغزآسیب وارد مي آورد و سبب مي شود ما نتوانيم واقعيت را از وهم و خيال تشخيص دهيم. اين امر سبب مي شود تا ما از پديده انكار كردن مشگلمان كه یک مكانيزم دفاعي است رنج ببريم.
• انكار كردن سبب مي شود مصرف مواد مخدر براي ما آسان تر شود چون ما از وضعيت و شرايطي كه در آن قرار داريم نا آگاهیم. 
• انكار خو را به شكل هاي متفاوتی نشان مي دهد :  مانند منطقي جلوه دادن مصرف ، روشنفكرانه جلوه دادن مصرف ، توجيه كردن يا سرزنش كردن ديگران براي مصرف هر چه بيشتر مواد مخدر.
• با اين حال ما نمي دانيم كه سرگرم انكار هسيتم چون مصرف مواد مخدر سبب شده است تا نتوانيم واقعيت ها را درك كنيم و ندانيم كه داريم به خود و ديگران دروغ مي گوئيم.
• انكار اصلي ترين عامل و مانع بر سر راه روبرو شدن ما با واقعيت بيماري اعتياد است. بسياري از ما خود فريبي و انكار را تا پاي مرگ ادامه مي دهيم و بسياري ديگر بايد به عجز برسند و سرشان به سنگ بخورد تا بپذيرند كه مشكل دارند.
• اعتياد تنها بيماري است كه فرد مبتلا به آن را متقاعد به انکار بيماری خود می کند.

۶ -  پي آمده هاي ناگوار/ زندگي غير قابل اداره

        بيماري اعتياد سرانجام سبب مي شود تا ما به بسياري از عوارض و پي آمدهاي ناخوشايند اين بيماري  دچار شويم. در برنامه ١٢ قدم از اين پي آمدها تحت عنوان عواملي كه زندگي را غير قابل اداره مي سازند ياد مي شود. پي آمدهاي ناگوار بيماري اعتياد سبب مي شود تا ما از عوارض زير رنج ببريم:

پي آمدهاي رواني =  روان پريشي، هذيان گوئي ، افسردگي، فكر كردن به  خودكشي و غيره

پي آمدهاي جسمی = نارسائي هاي پزشکی همچون عوارض كبدي، ايدز، هپاتيت، حوادث و غيره

پي آمدهاي رابطه ای = مشكلات زناشوئي يا خانوادگي، كودك آزاري و غيره

پي آمدهاي اجتماعي = فعاليت هاي مجرمانه ، ناصادقی ، حقه بازي و غيره

پي آمدهاي شغلي = از دست دادن شغل، مشكلات اقتصادي، بي خانماني و غيره

پي امدهاي مالي =  از دست دادن  يا به باد دادن درآمد